दिव्यांगांसाठी सर्वच क्षेत्रात अधिक सुलभता विस्तारीत करण्याची आवश्यकता असल्याचा सुर जागतिक पुस्तक मेळयात आयोजित परिसंवादातून निघाला.
२७ व्या जागतिक पुस्तक मेळयाचे प्रगती मैदान येथे. अलिकडेन च पुस्तक मेळयाच्या अंतीम दिवशी 'थीम पॅव्हेलियन' क्रमांक ७ ई मध्ये 'आपलं उद्दीष्ट कसं साध्य करावे?' याविषयावर परिसंवादाचे आयोजन करण्यात आले होते. या परिसंवादात, पिंपरी चिंचवड महानगरपालिकाचे मुख्य माहिती व तंत्रज्ञान अधिकारी नीलकंठ पोमन, राष्ट्रीय दिव्यांगज पुरस्कार प्राप्त युवा आयकॉन, सी.ए. भूषण तोष्णीवाल, पॅराएथेलिट सुवर्णा राज यांनी सहभाग घेतला. या परिसंवादाची अध्यक्षता दिल्ली शासनाचे, दिव्यांग विभागाचे आयुक्त टी.डी.धारीयाल यांनी केली.
दिव्यांगांसाठी अधिकाधिक सुलभ वातावरण निर्माण करण्याची आवश्यकता असल्याचा सुर सर्वच सहभागी वक्तयांनी परिसवांदात मांडला. या अतंर्गत केवळ शासकिय इमारतीच नव्हे तर सार्वजनिक ठिकाणे, दुकाने, हॉटेल्स, सर्वत्र सुलभता आणने आवश्यक असल्याचे मत मांडण्यात आले. दिव्यांगासाठी सुगम्यता ही केवळ लीफ्ट आणि रॅम्पपर्यंत मर्यादित न राहता याचा आवाका मोठा असायला हवा जागोजागी साईन बोर्ड असायला हवे, अंध दिव्यांगांसाठी ध्वनी संदेशाच्या माध्यमातून सुलभता आणायला हवी, दिव्यांगांसाठीही साहित्य उपलब्धता सहजपणे हवी, विचारांना स्मार्ट बनविणे आवश्यक आहे. अशा सूचना वक्त्यांनी यावेळी मांडल्या. याशिवाय दिव्यांगांसाठी असणा-या कायदयाची माहिती जनतेला व्हावी. कायदयाचे पालन न केल्यास होणारा दंड आणि शिक्षा याबाबतही प्रसार प्रचार होणे आवश्यक असल्याचे यावेळी सांगण्यात आले.
उच्च न्यायालयाने दिव्यांगासाठी मार्गदर्शक तत्वे घालुन दिली आहेत. ती तत्व पाळण्याचा प्रयत्न पिंपरी चिंचवड महापालिका करीत असल्याची माहिती श्री पोमन यांनी यावेळी दिली. पिंपरी चिंचवड महानगर पालिकेच्या संकेतस्थळावर स्किपींग लिंक्स, फाँट अँड कलर चेंजींग, प्रायर एच.टी.एम.एल.सी.एस.एस. टॅगींग अँड स्क्रीप्ट व्हॅलीडेशन आदी दिव्यांगाना पुरक सुविधा पुरविण्यात आले .
सोबतच दिव्यांगांना डीजीटल पेमेंट ही सुविधा वापराता यावी यासाठी महापालिका कार्यकरीत आहे. दिव्यांगांना दर महिन्यात शिष्यवृत्ती दिली जाते. दिव्यांगांच्या लग्नासाठी १ लाख रूपयाचा निधी दिला जातो. दिव्यांगांना उद्योग धंदा उभारण्यासाठी ५० टक्के निधी महापलिका देते. महापलिकेच्या अर्थसंकल्पातील ५ टक्के निधी हा दिव्यांगासाठी राखीव ठेवण्यात येत असल्याची माहिती ही श्री. पोमन यांनी यावेळी दिली. इथेच न थांबता दिव्यांगजनांचे आयुष्य इतरांसारखेच व्हावे यासाठीही महापालिका प्रयत्नशील राहील, असेही श्री. पोमन यावेळी म्हणाले.
पुण्याचे भूषण तोष्णीवाल यांना २०१८ चा 'युवा आयकॉन' या राष्ट्रीय पुस्काराने सन्मानित करण्यात आले. आतापर्यंतच्या सर्व प्रवासात आपल्या आई-वडिलांनी मोलाची भूमिका निभावल्यामुळेच आपण इथपर्यंत पोहोचू शकलो असल्याचे त्यांनी सांगितले. 'मी करू शकतो' हा मुलमंत्र आपल्या आयुष्यात बाळगण्याचा सल्लाही त्यांनी यावेळी दिला. शास्त्रीय संगीतात त्यांनी पदवी प्राप्त केली आहे. चार्टेड अकाऊंट अभ्यासक्रम पूर्ण करताना नेत्र बाधितत्वामुळे आलेल्या अडचणींचा कसा सामना करावा लागला याबाबतचे आलेले अनुभव ही त्यांनी मांडले. भूषण तोष्णीवाल यांनी परिसंवाद सुरू होण्या ___ पूर्वी मराठी-हिंदी गाणेही सादर केले
नागपूर येथील सुवर्णा राज सध्या दिल्लीत वास्तव्यास आहे. यांनाही राष्ट्रीय दिव्यागंजन पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले. श्रीमती सुवर्णा या पॅराएथेलिट आहेत. भारत सरकारव्दारे राबविण्यात येणा-या 'सुगम्य भारत अभियाना' च्या अंकेक्षणाचे काम त्या पाहतात. या अंतर्गत शासकीय इमारतींमध्ये दिव्यांगासाठी असणा-या सोयी-सुविधांबाबतचा अहवाल त्या सादर करतात. यासोबतच त्या याविषयावर जन-जागृतीही करतात. समाजात दिव्यांगाकडे पाहण्याचा सहानूभूतीपूर्ण असणारा दृष्टीकोण बदलविणे आवश्यक असल्याचे त्यांनी सांगितले.
दरम्यान या विश्व पुस्तक मेळात सांस्कृतिक कार्यक्रमात गुरुग्राम येथील जीवन तळेगांवकर आणि कलाकार यांचा मराठी गीतांचा कार्यक्रम 'स्वराजंलीप्रस्तुत करण्यात आला. यासोबत सुजाता नंदेशवर आणि उषा पाटिल कलाकार यांची ठसकेबाज लावणीही प्रस्तुत करण्यात आली.
जागतिक पुस्तक मेळयात ब्रेल लिपीतील मराठी भाषेमधील पुस्तकांचे जाल. आकर्षण पुस्तक मेळयात ब्रेल लिपीतील मराठी भाषेमधील पुस्तकांचे ही दालन आकर्षण ठरल्याचे चित्र यंदाच्या पुस्तक मेळयात दिसून आले.
यावर्षीच्या पुस्तक मेळयाची मध्यवर्ती संकल्पना ही दिव्यागांसाठी वाचनाची गरज' यावर आधारित होतो. या संकल्पनेच्या माध्यमातून वाचकांपर्यंत दिव्यागंमधील क्षमतेचा परिचय करुन देण्याचा प्रयत्न राष्ट्रीय पुस्तक न्यासने (एन.बी.टी.) केल्याचे चित्र जागतिक पुस्तक मेळयात दिसले.
याठिकाणी ब्रेल लिपीतील मराठी भाषेतील पुस्तकांमधे रविंद्र भट लिखित स्वातंत्र्य वीर सावरकर, साने गुरुजी लिखित मुलांसाठी फुले, वर्षा काळे लिखित कुरुक्षेत्रानंतर, सत्यापाल पटाईत लिखित गुरु तेग बहादूर, वणलता भीशीकर लिखित, युगनाईक भाग-१, भाग-२, जयवंत धोंड लिखित मुंगी उढाली आकाशी, आशा भालेकर लिखित पंचतंत्र, हेलन केलर चरित्र आंधळी, मराठी संतचरित्र संत नामदेव, आदि ब्रेल लिपीतील पुस्तके ही येथे ठेवण्यात आली होती.
-दी कोर टीम
